අඩුකුලේ මිනිස්සු....

මම ඉස්සෙල්ල පෝස්ට් එකේ කියපු විදිහට මේ පෝස්ට් එකෙන් කතා කරන්න හිතාගෙන ඉන්නේ අපේ ගමේ සහ ඒ අවට ගම්වල හිටපු අඩුකුලේ කියල හඳුන්වපු මිනිස්සු ගැන.

මඩුපොල කිට්ටුව තියෙන ගම්වලනම් මේ වගේ අඩුකුල වලට අයිති මිනිස්සු ගොඩදෙනෙක් පදිංචි වෙලා හිටිය කියල මම දන්නවා. ඒත් ඒ මිනිස්සු සම්බන්ධව මට ලොකු අත්දැකීමක් නැහැ. ඒ මිනිස්සු ගොඩ දෙනෙක් "බඩහැල" සහ "බෙරව" කුලයට අයිති අය. රජකාලයේ පටන් එයාලට අයිති රස්සාව වෙච්ච කුඹල් කර්මාන්තය සහ නැටුම්ශිල්ප බෙර ශිල්ප වල අදටත් යම්ප්‍රමාණයක එයාල යෙදෙනවා කියන එක විතරයි මම දන්නේ.

අපිට ඒ පැතිවල යන්න එපා කියල තමයි ඉස්සර අපේ අම්මල තාත්තල කිව්වේ. ඇත්තටම ඒ මිනිස්සු අතරේ ගොඩක් දරුණුකම් තිබුනා මේ කියන කාලේ වෙනකොට. කොහොම හරි මමත් අර දේවාලයෙන් එහාට ගිහින් තියෙන්නේ එකම එක වතාවක් විතරයි.

නමුත් මම ඉස්සෙල්ල පෝස්ට් එකේදිත් මතක් කරපු අල්ලිස් මාමා, රෙදි නැන්දා, කම්මලේ ගෙදර සුටන් සහ ඒ ගෙදර ළමයි ගැන තමයි මේ පෝස්ට් එකේ වැඩිදුර කතා කරන්න හදන්නේ.

මේ මිනිස්සු ඒ දවස් වල සමාජයේ තිබුණු තත්ත්වය නිසා යම්ප්‍රමාණයක පීඩනයකට ලක්වෙලා තමයි ජීවත් උනේ.

මෙතනින් මම කතා කරන "අල්ලිස් මාමා" සහ "රෙදි නැන්දා" යන දෙන්න අයිති වෙන්නේ "රජක"(රදා හෝ රදව යනුවෙන්ද අප ප්‍රදේශයේ වහරයි) කුලයේ...

ඉස්සෙල්ලත් කිව්වා වගේම අල්ලිස් මාම ගැන මට තියෙන ලොකුම මතකේ තමයි එයා මඩුපොලේ වැඩකටයුතු වලට බොහොම මහන්සියෙන් උරදීල වැඩ කරන එක. පන්දම් ඔතන එකේ පටන්, පාවඩ සැපයීමෙන්, දුම්මලකබල අල්ලන එකෙන් සහ තවත් නොයෙකුත් ආවතේව කරන එකෙන් එයාගේ සේවය දේවාලෙට ලබා දුන්නා. ඒ වගේම ගමේ මළගෙයක් උනොත් නැතුවම බැරි චරිතයක් තමයි මේ මනුස්සයා. නෑදෑයින්ට පණිවිඩේ යවන්න කලින් ගමේ රෙදි මාම වෙච්ච අල්ලිස් මාමට පණිවිඩේ යවනවා.  කොහේ හරි තොවිල් ගෙයක් තිබුනොත් එතනට සේවය සපයන එකත් අල්ලිස් මාමගේ අනිවාර්ය සිරිතක්.


හදිස්සියේ අල්ලිස් මාම පාරකදී තොටකදී දැක්කත් බොහෝම බයපක්ෂපාතව පාරේ අයින් වෙලා අහිංසක විදිහට හිනා වෙන මනුස්සයෙක් තමයි අල්ලිස් මාමා. ඒකට ලොකු පොඩි කියල කිසිම භේදයක් තිබුනේ නැහැ. ඔලුවේ තියෙන රෙදි පොට්ටනිය අත් දෙකෙන් අල්ලාගෙන පාරේ අයිනේ තියෙන තණකොළ ගොන්නටම ගිහින් අහිංසක විදිහට හිනාවෙන මේ මනුස්සයාගේ අහිංසකකම අදටත් මට මැවිලා පේනවා. අල්ලිස් මාමට ටිකක් ලොකුවට වවපු උඩු රැවුලක් තිබුනා. මම දන්නා කියන කාලේ ඉඳලම ඒ රැවුල සුදු පාටයි. කවදාවත් මේ මනුස්සය උඩුකයට කමිසයක් ඇන්දේ නැහැ. කොහේ ගියත් ඇන්දේ මේස්බැනියම විතරයි.
අල්ලිස් මාමගේ හාමිනේ ගැන කිසිම දෙයක් මම දන්නේ නැහැ. බොහෝ දුරට මම ඉපදෙන්නත් කලින් ඒ මනුස්සය මියපරලොව ගිහින් වෙන්න ඇති. ගමේ සොහොනට බොහොම කිට්ටුවෙන් තිබ්බ පුංචි ගෙදරක හිටපු අල්ලිස් මාමාගේ ගෙදර හිටියේ එයාගේ දෝනියන්දයි, ඒ දුවගේ පුතෙක් වෙන ළමයෙකුයි. මේ මිනිස්සු කිසි කෙනෙක් ගමේ අය එක්ක වැඩි බජනෙට යන ගතියක් ඒ දවස්වල තිබුනේ නැහැ.


ගමේ රෙදි මාම වෙච්ච අල්ලිස් මාම අපේ ගමේ හැම ගෙදරකටම සේවය සැපයුවේ නැහැ. එයා යන ගෙවල් ටිකක් එයාට වෙනම වෙන්වෙලා තිබුනේ මේ විදිහටම සේවය සපයන තවත් රෙදි නැන්දා කෙනෙක් අපේ ගමට හිටපු නිසා. ඒ උනත් එයා අපේ ගමේ ඕනෙම කෙනෙකුගේ මරණෙකට, මගුලකට ඕනේ කරන උදව්පදව් ටිකනම් එයාගේ සේවාදායකයෙක්ද නැද්ද කියල බලන්නේ නැතුව කිසිම අඩුපාඩුවක් නැතුව කළා.


මම ඉස්සර ඉඳලම ගමේ හිටපු මේ වගේ විශේෂ මිනිස්සු ගැන උනන්දුයි. ඒ නිසා එයාල ගැන විස්තර හොයල බලන ගතියක් මගේ තිබුනා. ඒ විතරක් නෙමෙයි ගමේ ගියපු ගමන් ගමේ ඕපාදුප ටික ඔක්කොම අම්මගෙන් අහල දැනගන්න පුරුද්දක් මට තියෙනවා. මේ පුරුද්ද නිසා දැනට අවුරුදු තුන හතරකට කලින් මම ගෙදර ගියපු වෙලාවක අල්ලිස් මාම ගැන අම්මගෙන් අහල බැලුවා. ඒ මනුස්සය මැරිලා දැන් ටික දවසක් වෙනවා කියල අම්ම මගෙත් එක්ක කිව්වා.
ගම්වල මිනිස්සුන්ගේ හරිහැටි සැලකිල්ලක් ලබන්නේ නැතුව නිහඬ සේවයක් කරපු ඒ වගේ මිනිස්සු කී දෙන්නම් මේ විදිහට හොර රහසේම එයාල කරපු සේවයට කිසි ඇගයීමක් ලැබෙන්නේ නැතුවම මැරිලා යන්න ඇත්ද.

අපේ ගෙදරට හැමදාම ආවේ ගියේ මම මේ විස්තර කරන්න යන රෙදි නැන්දා තමයි. මට මතකයි අපේ ඉස්කෝලේ ඇඳුම වල යවන්න බැරි අඹ කහට, කජු කිරි පැල්ලම්, මජං, එහෙමත් නැත්නම් මලකඩ පැල්ලම් වගේ තිබුණ ඇඳුම් ඔක්කොම රෙදි නැන්දට දානවා හෝදන්න. රෙදි නැන්දට දාපු කමිස කලිසම් වල එක එක ගෙදරට අදාලව එයා මොකක්දෝ මන්ද කොච්චර හෙදුවත් යන්නේ නැති තීන්ත වර්ගයකින් පොඩි පොඩි සලකුණු වගයක් දාල තිබුනා. ඒ සලකුණු වලින් තමයි එයා අදාළ රෙදි මාරු නොවී අයිතිකාරයින්ටම බාර දෙන්නේ.
රෙදි නැන්දට දාපු රෙදි බොහොම ඉක්මනට දිරල යන බව අපේ අම්ම හැමදාම වගේ කියනවා.  මම හිතන්නේ එයා කහට පැල්ලම් යවන්න "පරමාණු" කියන නමින් කඩවල විකුනන්න තියෙන ක්ලෝරීන් පාවිච්චි කරනවා වෙන්න ඕනේ.

ඒත් සතියකට හරි දෙකකට හරි වතාවක් අපේ ගෙදරට ගොඩවෙන රෙදි නැන්දව අම්ම කවදාවත් හිස්අතින් ආපහු යැව්වේ නැහැ.  එයාට හෝදන්න දෙන්න තරම් කිලිටි වෙච්ච ඇඳුම් නැති දවසක උනත් අම්ම මොනවා හරි ඇඳුමක් දෙකක් රෙදි නැන්දට දෙනවා හෝදන්න අරගෙන යන්න. ගෙදර බත් තියෙනවනම් බත් එහෙම කන්න දීල බත් නැති වෙලාව්කනම් තේ එකක් එහෙමත් බොන්න දීල හෝදන්න බාර දෙන රෙදි වලට සල්ලිත් දීල තමයි එයාව යවන්නේ.
අම්ම එහෙම කරන්න හේතුවත් අපි එක්ක කියල තියෙනවා, "ඒ මිනිස්සු ජීවත් වෙන්නේ මේකෙන්, හැමදාම එන ගෙවල් වලින් මොනවා හරි දෙයක් හෝදන්න දුන්නේ නැත්නම් ඒ මිනිස්සු ජීවත් වෙන්නේ කොහොමද" කියලා.
මේ රෙදි නැන්ද අපේ ගෙදර ආවහම අම්මත් එක්ක ටික වෙලාවක් කතා කරකර ඉඳල යන සිරිතක් තිබුනා. එහෙම කතා කරද්දී එයාගේ ජිවිතේ ගැන ගොඩක් දේවල් අම්ම එක්ක කියනවා.


ඒ වගේම තමයි ඒ මිනිස්සු වැඩක් නොකර කුලියක් ගන්නෙත් නැහැ. රෙදි නැන්දගේ තවත් ප්‍රධාන වගකීමක් තමයි ගමේ ගෑනු ළමයෙක් වැඩිවියට පත් උනාට පස්සෙ ඒ ගෙවල් වලට ගිහින් එයාගේ යුතුකම් කොටස ඉටුකරන එක. පස්සෙ පස්සෙ රෙදි නැන්දගේ ළමයි ලොකුවෙලා රස්සාවල් කරද්දී එයාල කැමතිවෙලා නැහැ එයාලගේ අම්ම මේ රස්සාව කරනවට. ඒත් ඒ මනුස්සයා ඒ රස්සාව අත්අරින්න කිසිම කැමැත්තක් තිබුනේ නැහැ. අපේ ගෙදර ආවහම අම්ම එක්ක කියනවා මට ඇහිලා තියෙනවා "දුලා කැමති නැහැ මම මේ රස්සාව කරනවට, මම උන්ට කන්න බොන්න දීලා ඉගැන්නුවේ මේ රස්සාව කරලා, මම මැරෙනකම්ම මේක කරනවා" කියපු හැටි මට අදටත් මතකයි. උන්දෑ කිව්ව වගේම මැරෙනකම්ම ඒ රස්සාව කලා.
මම ගෙදර ගියපු වෙලාවක රෙදි නැන්දගේ මරණෙ ගැන හෝඩුවාවත් මගේ කණේ තිබ්බේ අපේ අම්මා.

ඊට පස්සෙ කම්මලේ ගෙදර.
මේ ගෙදර හිටියේ සුටන් කියල මනුස්සයෙකුයි, එයාගේ පවුලයි, අපේ වයසේ වගේ කොල්ලෙ දෙන්නෙකුයි (ජයන්ත, නිලන්ත), තව පොඩි කොල්ලෙක්(සුජන්ත) සහ පොඩි කෙල්ලෙක්(සුජානි).  මෙතනින් සුටන් මාම අයිති උනේ රජක කුලයට නෙමෙයි, එයා "නවන්දන්න" කුළයට අයත් කෙනෙක් වෙන්න ඕනේ. පරණ කුළක්‍රමයට අනුවනම් කර්මාන්තකරුවන් සියල්ලම වගේ අයිති වෙන්නේ මේ කුළයට.


කම්මලේ ගෙදර කියල නම වැටෙන්න හේතුව එයාල එයාල පාරම්පරික කම්මල් කරුවන් වීමම වෙන්න ඇති. මම ගොඩක් පුංචි කාලේ සුටන් මාම කම්මලක් කළා කියල අපේ අම්ම කියල තියෙනවා. නමුත් මම දන්නා කියන කාලෙක එයා කම්මල් වැඩ කලේ නැහැ.
කම්මල කියන්නේ මම හරිම ආස තැනක්, වරු ගණන් කම්මල් වල යකඩ තලන හැටි මම බලාගෙන ඉඳල තියෙනවා.
කම්මලේ ගෙදර ළමයිනුත් කවදාවත් ගමේ කිසිම ළමයෙක් එක්ක රණ්ඩු සරුවල් වෙන්නේ නැහැ. එයාලගේ පාඩුවේ එයාල ඉන්නවා. වැඩිය බජනයක් නැහැ. ඒ වගේම තමයි ඒ කාලේ මේ ළමයි අපිටත් කවදාවත් නම කියල කතා කරල නැහැ. සුටන් කියන්නෙ ඒ කාලේ ඉඳල අදටත් කිසිම ස්ථීර රස්සාවක් කරපු මනුස්සයෙක් නෙමෙයි. කුලී වැඩ, එහෙමත් නැත්නම් වීමෝලේ ගෙදර වී කොටන්න උදව් කරන එක, එහෙමත් නැත්නම් ඒ ගෙදර මොනවා හරි වැඩක් කරන එක තමයි එයා කලේ. අදටත් එහෙමයි. ගොඩ වෙලාවට පාරෙම තමයි ජීවිතේ. අඩුකුලේක කියල හංවඩු ගැහිලා තිබුනට මේ මනුස්සයා අනිත් මිනිස්සු වගේ පහත් ගණයට අයිති රස්සාවල් මුකුත් කලේ නැහැ.


ඒ වගේම තමයි ඒ මනුස්සයගේ මුනේ හිනා පොදක් තියෙනවා මම දැකල තියෙන්නේ බොහොමත් කලාතුරකින් දවසක තමයි. මුනේ තියෙන්නේ මහා අමුතු ගුප්ත පෙනුමක්. සමහර දවස් වලට කොහෙන් හරි හොයා ගත්තු දේකින් අනුමත වෙලා ඉන්න බවක් පේන්න තිබුනත් කවදාවත් කාටවත් වචනයකින්වත් හිරිහැරයක් කරපු මනුස්සයෙක් නෙමෙයි. ඒත් ඒ මුණේ සමහර දාට පුදුමවිදිහේ කුරිරු බැල්මක් තියෙනවා මම දැකල තියෙනවා. ඒ මුණ හරියට රතු ඉන්දියන් කාරයෙක්ගේ වගේ. එයාගේ බිරින්දෑ ඉස්සර වතු වැඩ වලට ගියා.

මේ හැමදෙනාගෙම තිබ්බ පොදු ලක්ෂණයක් තමයි එයාල ගමේ ඕනෙම වැඩිහිටි ගෑනු කෙනෙකුට "හාමිනේ" කියල කතා කරන එක. පිරිමියෙකුටනම් "බාසුන්නැහේ, අප්පුහාමි, රාලහාමි, මහත්තයා, මුදලාලි" වගේ මොකක් හරි එයාගේ තරාතිරම අනුව කොටසක් නම අගට ඈඳලා තමයි කතාකරන්නේ. කවදාවත් නෑදෑකම් කියල කතා කරන්නේ නැහැ.
ගෙදරදී අපට ලැබුණු අභාෂයක් මත ඒ අයව හඳුන්වද්දී ඒ හැමෝටම "මාමා" හෝ "නැන්දා" කියා අමතන්නට පුරුදුවෙලා හිටියත් ගමේ බොහෝදෙනෙක් ඒ අයට වැඩිහිටිබව නොසලකා කෙලින්ම නම කියලා තමයි කතා කරන්නේ.
(ගම්වල බොහෝවිට එකිනෙකාට කතා කරන්නේ බොහෝවිට නෑදෑකමකින් අමතමිණි)
කවදාවත් මේ මිනිස්සු ගෙදරකට ඉස්සරහ පැත්තෙන් එන්නෙ නැහැ. උස පුටුවල වාඩි වෙන්නේ නැහැ. කවුරුවත් දෙන දෙයක් කෙලින්ම අතින් ගන්නෙ නැහැ. මේසයක් උඩින් හරි තියන්න කියල තමයි දෙන දෙයක් උනත් ගත්තෙ.

අපේ ගෙදරත් ඒ අයට වතුර දෙන්න, තේ දෙන්න, කෑම දෙන්න වෙනම භාජන අපේ අම්මත් වෙන් කරලා තියාගෙන හිටියා. ඒ වගේම මේ ගෙවල් වලට යන්න එපා එයාල දෙන කිසි දෙයක් කන්න එපා කියන උපදේසය අපි පොඩි කාලේ අපිට ලැබිල තියෙනවා. මේ මිනිස්සු ගාව නොයෙකුත් වශී ගුරුකම් වර්ග තියෙනවා කියන එක ගම්වල ප්‍රසිද්ධ කාරණයක් නිසා තමයි අම්මල එහෙම කියන්න ඇත්තේ.


ඒත් අලුත් පරම්පරාවේ කොල්ලෝ කෙල්ලෝ රස්සාවල් එහෙම කරගෙන අනිත් මිනිස්සු වගේම ටිකක් දියුණු වෙලා ආවට පස්සෙ මේ කුලභේදය අපේ ගමෙන්නම් දැන් නැත්තටම නැතිවෙලා ගිහින්. දැන් ගමේ කොල්ලෝ කුලමළ මුකුත් නැතුව කාගෙන, බීගෙන එකට ඉන්නවා. අපේ ගෙදරත් අර වෙනම පිඟන් කෝප්ප කතා මුකුත් නැහැ දැන්, මල්ලිගේ යාලුවෝ වෙච්ච අර ළමයි දැන් අපේ ගෙදර ඇවිත් ඉස්සරහ පුටුසෙටියේ වාඩිවෙලා ඉඳල අපේ ගෙදරින් කාල බීලත් යනවා.

ඒ මදිවට මගේ පුංචි අම්මගේ පුතා අර කම්මලේ ගෙදරට නෑදෑ වෙන කෙල්ලෙක්ව කසාද බැඳ ගත්තත් එක්ක. මුලින් මුලින් පුංචි අම්ම ටිකක් බරබර ගාල තිබුනා. ඒත් පස්සෙ කෙල්ලව ගෙදරට එක්කගෙන එනවට කැමැත්ත දීලා. අන්තිමට අර කෙල්ලගේ ගතිගුණ හොඳයි කියල දැක්කට පස්සෙ අර අමනාපකම් ඉවරෙටම ඉවර වුනා.